Alweer een half jaar, een half jaar zonder papa! De tijd gaat zo snel en tegelijkertijd zo langzaam. Hoe gaat het nu met mij? Wat heeft mij geholpen in het afgelopen half jaar? En heb ik tips? Ik krijg veel vragen op Instagram en dat vind ik heel erg lief. Vandaag zet ik mijn gevoelens en tips op ‘papier’.

Hoe is het nu met mij?

Ik vind dit een moeilijke vraag. Hoe is het nu met mij? Ja, hoe is het nu eigenlijk met mij? Als ik kijk naar het grote geheel denk ik dat het redelijk goed gaat. Goed in de zin van… ik kan de dag redelijk fijn doorkomen. Ik denk dat ik 5 ‘goede dagen’ heb en 2 ‘kak-dagen’ in de week. Op deze ‘kak-dagen’ ben ik niet alleen maar verdrietig. De ene keer zit ik gewoon niet lekker in de wedstrijd en kan ik chagrijnig worden om de kleinste dingen en de andere keer ben ik wel gewoon heel erg verdrietig en prikken de tranen de hele dag achter mijn ogen.

Ik merk heel erg dat Jip verlichting geeft in mijn rouwproces. Vanaf het begin ging ons leven door met hem. Voor hem ‘moest’ ik opstaan, aankleden en brood maken. En tja, als je dan toch bezig bent dan kan je net zo goed voor jezelf ook meteen wat smeren. Op deze manier bleef er structuur in mijn leven en ik merkte dat dit, vooral in het begin, een hele fijne houvast bood.

Het verdriet komt nu vooral op kleine onverwachte momenten. Laatst is mijn nichtje getrouwd en tijdens het koken was ik hier over na aan het denken. Opeens dacht ik ‘papa, kan mij nooit meer weggeven!’ Als ik ga trouwen met René gaat hij daar nooit bij zijn. Op dit soort momenten komt het verdriet en gemis KEIHARD binnen en vloeien mijn tranen rijkelijk. Ik merk dat zodra ik het druk heb, slecht geslapen heb of wanneer er ‘spanning’ in de lucht hangt, dat ik dan sneller verdrietig ben.

Ik merk dat ik ook wel weer kan genieten van kleine momenten. Een rondje fietsen met z’n drietjes over de dijk, een kringloopgelukje scoren of de momenten dat we met z’n ‘allen’ samen zijn.

Als ik verdrietig ben en huil krijg ik papa daar niet mee terug maar mis ik heel veel ‘van het leven’ dus waarom zou ik niet gewoon proberen om het allerbeste uit het leven te halen en het te vullen met fijne momenten? Dit is iets wat heel vaak door mijn hoofd heengaat en waar ik houvast uit probeer te halen.

Op Koningsdag werd ik ’s ochtends wakker en besefte me dat ik over papa had gedroomd. Ik heb heel sterk het gevoel dat hij bij me is geweest die nacht. Het was geen ‘gewone’ droom maar hij voelde levensecht. Ik liep rond met de vraag ‘Wat als hij uit de reanimatie was gekomen? Was hij dan nog papa?’ In mijn droom kreeg ik hier antwoord op voor mijn gevoel en ik merk dat dit mij heel veel rust geeft.

Tips die mij afgelopen half jaar hebben geholpen.

Van mensen die iemand dierbaars hebben verloren, krijg ik vaak de vraag of ik tips heb. Tips die mij het afgelopen half jaar hebben geholpen om door te gaan, waar ik kracht uit heb gehaald of tips waar ik herkenning in vond.

Veel praten
Wat mij heel erg helpt (en het klinkt zo simpel) is praten. Praten met René, verhalen vertellen aan Jip over papa, praten met mama en Ghiel. Ik heb me de afgelopen periode echt beseft dat ik enkele heeeeele fijne personen in mijn leven heb waar ik mijn verhaal altijd kan delen en waar mijn tranen altijd welkom zijn. Probeer mensen in je omgeving te zoeken waar jij je veilig bij voelt en waar jij het gevoel hebt echt gehoord te worden. En geloof me, deze mensen komen uit de meest onverwachte hoeken. Een fijne collega, je lieve buurvrouw of zelfs iemand online.

Podcast Dag voor Dag – Liesbeth Rasker
Dag voor Dag is een podcast met gewone gesprekken over rouwen en de dood, gewoon aan de keukentafel met een fles wijn of pot thee. Zoveel herkenning en echt het gevoel dat je niet alleen bent. Je ziet niet of iemand rouwt en dit maakt het rouwproces soms zo ongelooflijk eenzaam. Ik wilde, vooral in het begin, soms schreeuwen, ‘HALLO MIJN VADER IS DOOD! WAAROM WENS JE ME EEN FIJNE DAG??!’ Door deze podcast te luisteren voelde ik me niet abnormaal en liet me voelen dat alle gevoelens van rouw er mogen zijn.

Schrijven.
Iets dat mij heel erg helpt is schrijven. Ik deel mijn verhalen vooral op mijn blog, op instagram of in appjes naar familie en vriendinnen. Voor mijn broer werkt het bijvoorbeeld heel erg goed om in zijn journal van zich af te schrijven. Het kan soms moeilijk zijn om gevoelens onder woorden te brengen in gesprekken met anderen. Schrijven biedt de mogelijkheid om je emoties ongefilterd en zonder oordeel te uiten. Als je het dus moeilijk vindt om over te praten, deel je gedachten en rouw op papier. Als je het fijn vindt kan je dit iemand laten lezen om iemand jouw gevoelens beter te leren begrijpen.

Verlieskunst op Instagram.
Babet te Winkel deelt op haar Instagram Verlieskunst hele mooie woorden en tips die je kunnen helpen bij je rouw. ‘Het slijt’ hoor ik vaak maar ik denk dat dit niet waar is. Ik denk dat ik papa nooit minder ga missen maar dat mijn leven zonder papa groter wordt waardoor dit wel zo lijkt. Dit is ook precies wat deze kaart in beeld brengt.

Babet heeft naast hele fijne posts op Instagram ook nog fysieke bijeenkomsten zoals het Verliesdiner. Het Verliesdiner is een diner met gelijkgestemden waarbij de rouw óp tafel mag, in plaats van eronder. Een heel erg mooi initiatief. In november ’23 komt haar boek ‘Zien in het Donker’ uit. Dit ga ik zeker in de gaten houden.

Boek: Je bent jong en je rouwt wat – Lisanne van Sadelhoff
Twee maanden na de dood van papa heb ik ‘je bent jong en je rouwt wat‘ gelezen en ook hier haalde ik zoveel herkenning uit. Lezen dat elk rouwproces uniek is en dat er geen handleiding bestaat met een helder stappenplan bestaat waardoor je rouwen snel van je to-do-list kan kan schrappen. Ook al zou dit soms heeeeeeel erg fijn zijn. Heel veel eerlijkheid en ook humor waardoor je alles even kunt relativeren.

Gedichtenbundel: Troostgedachten – Martin Gijzemijter
Van vrienden kreeg ik deze gedichtenbundel en hier staan zoveel mooie en herkenbare gedichtjes in. Dit boek is volgens mij nergens meer te koop maar mocht je hem ergens tegenkomen, dan is dit een hele fijne tip. Eén van mijn favorieten is dit gedicht:

De volgende boeken hebben mensen in mijn omgeving gelezen en kan ik ook als tip meegeven:
– Je mag mij altijd bellen, 1001 dagen van rouw – Karin Kuiper
– Het is oké om je niet oké te voelen, Manieren voor het liefdevol dragen van verlies – Megan Devine
– De dingen die je vergeet, rouwen voor beginners – Gijs van der Sanden
– Van missen krijg je het koud en wat rouw nog meer met je lijf doet – Sandra Jongeneelen
– Ze zeggen dat het overgaat, het boek dat je helpt omgaan met rouw en verdriet – Evamaria Jansen
– Survivalgids voor weduwenJouw stappenplan voor rouwen, leven en weer genieten – Marrit van Exel
– Wenen om het verloren ikover verlies en rouwen – Arthur Polspoel

Hoe gaat het nu met mijn werk?

Ik merk dat ik ook vaak de vraag krijg over mijn werk. Werk ik alweer volledig? Na hoeveel weken ben je begonnen met werken en hoe gaat het met mijn concentratie?

Ik heb een fijne baan bij Geurwolkje en na 3 weken wilde ik heel graag weer rustig aan het werk. Mijn werkgevers waren, en zijn nog altijd, erg betrokken met het overlijden van papa. Ze hebben mij echt de ruimte gegeven om op een rustige manier terug te keren. Ik ben begonnen met wat ‘simpele dingen’ zoals het lezen van mailtjes in mijn inbox en heel fijn (bij)gepraat met mijn collega’s. 5 weken na de dood van papa ben ik weer volledig teruggekeerd in mijn eigen functie en heb ik al mijn werkzaamheden weer opgepakt. Dit voelde voor mij als een fijn en goed moment.

Ik werk vanuit huis wat voor mij de stap naar werk ook een stuk kleiner maakte. Ik hoefde mijn tranen niet in te houden en wordt het me even allemaal teveel dan klap ik mijn laptop dicht en ga ik een rondje lopen. Doordat deze vrijheid er is, voel ik veel rust en kracht om aan het werk te gaan. Daarnaast krijg ik heel veel positieve energie van mijn werk. Dit werkt natuurlijk ook mee.

Ik merk wel dat mijn concentratie (en mijn lontje) op sommige momenten nog ver te zoeken is. Op ‘kak-dagen’ wil ik het liefst naar iedereen een middelvinger opsteken en merk dit dan ook wel terug in mijn werk. Moeilijke dingen of lastige klanten verwijs ik op deze dagen dan even door naar mijn lieve collega’s en die pakken het dan met liefde van mij over. Heel erg waardevol.

Wat heb ik geleerd over mezelf in het laatste half jaar?

Ondanks dat ik papa nog veeeeeeeeeeeel liever langer in mijn leven had gehad, ben ik wel heel erg blij met de groei die ik heb doorgemaakt. Die we eigenlijk allemaal hebben doorgemaakt. Het maakt me zo trots om te zien hoe wij als gezin met het verlies van papa omgaan. Hoe we onszelf staande houden, onszelf ontwikkelen en hoe fijn we kunnen praten over onze gevoelens. Onwijs trots!

Ik ben er in afgelopen half jaar achtergekomen dat ik nog veel meer op papa lijk dan dat ik eigenlijk al dacht. Mama en Ghiel, die heel veel op elkaar lijken, kunnen soms ‘zo anders’ naar een situatie kijken. Er is geen goed, er is geen fout, maar ik merk hierin dat ik nog zoveel meer op papa lijk dan ik al dacht.

Wat ik ook geleerd heb is dat ik mijn tranen moet laten gaan wanneer ik ze voel prikken. Ik heb ze natuurlijk ook een paar keer proberen in te houden maar ik merk dat de rouw dan keihard toeslaat op een ander moment. Misschien wel dubbel zo hard. Als ik mijn tranen voel prikken huil ik en daarna voel ik me opgelucht en kan ik letterlijk weer verder met de dag.

Metafoor roeibootje.

Heb je ooit in een roeibootje gezeten? Eentje met twee roeispanen – één in je linkerhand en de andere in je rechterhand. Je hebt waarschijnlijk gemerkt dat je beide spanen nodig hebt om vooruit te komen. Als je slechts één spaan gebruikt, kom je in een kringetje terecht en dobber je wat rond zonder echt vooruit te komen.

Dit principe geldt ook voor het proces van rouw. Als je je alleen richt op het verlies, of als je je alleen richt op herstel, blijf je ook in cirkels draaien en dobberen zonder werkelijke vooruitgang in je rouwproces te boeken. Je moet een balans zien te vinden. Misschien heb je met één van de roeispanen (misschien onbewust) te krachtig geroeid, dan moet je bijsturen. Dit geldt ook voor het rouwproces: soms zul je meer bezig zijn met je verlies, terwijl andere momenten meer om herstel vragen.

Ik ben geen voorbeeld.

Ik wil wel afsluiten met het feit dat ik geen voorbeeld ben. Ieder rouwproces is anders en iedereen doet het op zijn of haar eigen manier. Wil je na drie maanden alleen nog maar op bed liggen? Het is oké! Of wil je juist keihard doorknallen om degene die je mist trots te maken? Het is oké! Er is geen goed en er is geen fout. Iedereen rouwt op zijn eigen manier. Wees vooral lief voor jezelf!

Weet dat ik trots op je ben, weet dat je onwijs krachtig bent en je dit grote verdriet aankan. Misschien voelt het nu niet zo, maar jij kan dit aan. Tot die tijd… weet dat ik een luisterend oor heb en dat je me altijd (ook al ken ik je niet) een berichtje mag sturen.

Stuur deze blogpost ook vooral door naar iemand die dit kan gebruiken zodat niemand het gevoel van eenzaamheid in rouw hoeft te ervaren.